Władysław Stanisław Reymont (1867-1925)

W młodości był czeladnikiem krawieckim, aktorem w wędrownym teatrze, pomocnikiem dróżnika na stacji kolejowej, nowicjuszem w klasztorze Paulinów na Jasnej Górze... Nie zrażając się przeciwnościami losu, uparcie pisał. Za powieść Chłopi, nad którą pracował w sumie 12 lat, otrzymał w 1924 roku Nagrodę Nobla.

 

Takiej kariery syna nie mógł nawet w najśmielszych marzeniach przewidzieć Józef Rejment, organista ze wsi Kobiele Wielkie. Spośród 10 dzieci Stanisław sprawiał najwięcej kłopotów. Uczył się słabo - w Warszawskiej Szkole Rzemieślniczej ukończył zaledwie trzy klasy, nie chciał też podjąć stałej pracy. W wieku 18 lat przyłączył się do wędrownej trupy aktorskiej, z którą zaznał biedy, a nawet głodu. W 1890 roku pracował na kolei jako robotnik fizyczny, mieszkając na stancji u chłopskiej rodziny niedaleko wsi Lipce, przedstawionej później w powieści Chłopi. Nieszczęśliwie zakochany, bez widoków na przyszłość, myślał o klasztorze. Równocześnie pisał- głównie opowiadania i nowele, które w końcu odważył się wysłać jednemu z najwybitniejszych ówczesnych krytyków, Ignacemu Matuszewskiemu. Odpowiedź przyszła dopiero po pół roku, ale była pozytywna- w 1892 roku w rasie ukazały się pierwsze utwory Reymonta. Zachęcony tym sukcesem wyruszył na podbój Warszawy. Utrzymywał się z pisania do czasopism, w których opublikował też pierwsze powieści- Komediantkę i Ziemię obiecaną. Ekranizacja Ziemi obiecanej, dokonana w 1975 roku przez Andrzeja Wajdę, należy do najbardziej znanych na świecie polskich filmów.
     Życie osobiste Reymonta było skomplikowane: w 1896 roku zaręczył się z Aurelią Szabłowską, która pozostawała w separacji ze swoim mężem. Unieważnienie jej małżeństwa trwało sześć lat i kosztowało majątek. Na weselu 35-letniego, znanego już wówczas pisarza, gośćmi byli: Kazimierz Przerwa- Tetmajer, Stanisław Wyspiański, Lucjan Rydel.
     Reymont, syn chłopa, żywo odczuwał potrzebę posiadania kawałka ziemi. Pierwsza próba gospodarowania na swoim, podjęta w 1912 roku, nie powiodła się. W 1920 roku nabył w Wielkopolsce duży, ale zaniedbany majątek Kołaczkowo. Chętnie zapraszał tam przyjaciół oraz spotykał się z wybitnymi politykami, m.in. Wincentym Witosem i Władysławem Grabskim. W 1897 roku podpisał z Tygodnikiem Ilustrowanym umowę na druk powieści Chłopi. Pracując nad nią, na całe tygodnie zamykał się w domu i nikogo nie przyjmował. Gdy ukończył opis wesela Jagny i Boryny, był tak wyczerpany, że wezwano lekarza. "Co pan najlepszego znów zrobił? " - zapytał zaskoczony doktor, który kilka dni wcześniej widział swojego stałego pacjenta w nie najgorszym stanie. Reymont uśmiechnął się lekko i wyszeptał: "Tańczyłem. Trzy dni tańczyłem na chłopskim weselu". Jesienią 1901 roku, przeglądając gotowy już rękopis, niezadowolony ze swego dzieła, podarł je i częściowo spalił. Ukończona ostatecznie w 1909 roku powieść okazała się arcydziełem i zwróciła uwagę członków komitetu Nagrody Nobla. W 1918 roku po raz pierwszy oficjalnie wysunięto kandydaturę Reymonta. Nagrodę szwedzkiej Akademii otrzymał jednak dopiero sześć lat później, gdy był już tak schorowany, że nie mógł jej odebrać osobiście.

                                                                                                                                      (fragment "Encyklopedii Sławnych Polaków".)